تحلیل آماری و سینوپتیکی سرمازدگی شدید بهاره باغ های پسته در استان یزد

پسته یکی از مهم ترین اقلام صادراتی ایران است که بیش از 23% از ارزش کل صادرات غیر نفتی ایران را به خود اختصاص داده است. استان یزد پس از استان کرمان بزرگترین استان پسته خیز ایران محسوب می شود. از آنجایی که پدیده سرمازدگی به ویژه سرمازدگی شدید بهاره به باغ های پسته این منطقه خسارت زیادی وارد می کند، بنابراین بررسی سرمازدگی بهاره این محصول در این استان ضروری است، زیرا آگاهی از این پدیده و تاریخ های احتمالی وقوع آن به پسته کاران این منطقه در جلوگیری و کاهش خسارات ناشی از سرمازدگی کمک می کند. هدف از انجام این پژوهش، تحلیل آماری و سینوپتیکی سرمازدگی شدید بهاره باغ های پسته در استان یزد است. به این منظور، از آمار روزانه حداقل دما ده ایستگاه هواشناسی استان طی دوره آماری 18 ساله(1372-1389)استفاده شده است. به منظور پهنه بندی شدت سرمازدگی بهاره باغات پسته، تعداد روزهای دارای سرمازدگی هر ایستگاه درسه آستانه ضعیف (1 تا 1- درجه سلسیوس)، متوسط (1/1- تا 3- درجه سلسیوس) و شدید (3- درجه سلسیوس و کمتر) به وسیله نرم افزار spss شمارش و پس از بررسی رابطه تعداد روزهای سرمازدگی با ارتفاع، نقشه های هر پهنه سرمازدگی در محیط arc gis ترسیم شد. همچنین برای آگاهی از تاریخ آغاز سرمازدگی بهاره پسته در استان، تاریخ های گذر دماهای 1، صفر و 1- درجه سلسیوس به عنوان دماهای موثر بر پسته در مرحله گل دهی، استخراج و نقشه های پهنه بندی آن ترسیم گردید. جهت تحلیل سینوپتیکی سرمازدگی باغ های پسته در استان یزد از نقشه های سینوپتیکی سطح زمین و سطوح فوقانی جو، نقشه های امگا و حداقل دمای سطح زمین استفاده که داده های اولیه از سایت ncep/ncar استخراج و نقشه ها در نرم افزار grads ترسیم گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد باغ های پسته تمام ایستگاه های مورد مطالعه استان در بهار به غیر از ایستگاه طبس، ایستگاه یزد و بافق سرمازدگی ضعیف و بقیه ایستگاه ها سرمازدگی ضعیف، متوسط و شدید را تجربه می کنند. تاریخ گذر دماهای 1، صفر و 1- درجه سلسیوس نیز نشان می دهد، به طور متوسط و به تفکیک استان گذر دمای 1 درجه در استان یزد از چهارم تا نهم فروردین ماه، گذر دمای صفر درجه در استان یزد از سوم تا هشتم فروردین-ماه و گذر 1- درجه سلسیوس از دوم تا نهم فروردین رخ می دهد. همچنین سه مورد از سرمازدگی های شدید باغات پسته منطقه طی 18 سال اخیر بررسی شد و عامل سینوپتیکی و فرارفتی داشتن سرمازدگی های باغات پسته در استان یزد نیز تایید می شود.